L’Espoir : 14 pasiefwoningen in Sint-Jans-Molenbeek

Een passieve groepswoning in 100% hout.

Architect Damien Carnoy heeft een, op meer dan één manier, innovatief bouwproject bedacht voor een aantal families die geconfronteerd werden met een schrijnend gebrek aan betaalbare woningen. Het project werd ‘L’Espoir’ (Hoop) gedoopt, het is een passiefgebouw, volledig opgetrokken in hout en heeft een uniek sociaal luik.

Alternatief
Met de hulp van het buurthuis ‘Bonnevie’ in Molenbeek, de vzw CIRE (Coordination et Initiatives pour et avec les Réfugiés et Etrangers) en het Woningfonds van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn veertien families erin geslaagd een woning aan te kopen voor een bedrag tussen 148.000 en 203.000 EUR. Het project biedt bovendien een maatschappelijke meerwaarde op het vlak van integratie: er wonen ongeveer 75 mensen, waaronder heel wat kinderen, en ze zijn samen goed voor niet minder dan 10 nationaliteiten.

100% hout
De architectuurwedstrijd die het Woningfonds uitschreef bepaalde dat het een passiefgebouw moest zijn met een maximumprijs van 1.200€/m2. Het winnende architectenbureau stelde een volledige houtstructuur voor die toeliet om het vereiste isolatieniveau te halen zonder meerkost t.o.v. een traditionele bouw (ongeveer 1250 EUR/m2). Het project ‘L’Espoir’ is desondanks het eerste gebouw met meerdere woningen over 4 verdiepingen dat 100% uit hout werd opgetrokken en gecertificeerd is als passiefgebouw. De houtskeletbouw werd opgebouwd uit gelijmd gelamelleerde balken (STEICO en KERTO) en vurenbalken. De gevelbekleding werd uitgevoerd in ceder.

Funderingen
De drassige ondergrond heeft de architect gesterkt in zijn keuze voor houtbouw, die per definitie licht is. Door de keuze voor houtbouw konden de kosten voor de funderingen beperkt worden. Het gewicht van de 4 verdiepingen en de ondergrondse parking komt overeen met het gewicht van de uitgegraven grond, een belalsting die 7 keer minder zwaar is dan bij een traditionele constructie. De lichtheid van de constructie vereist dan wel weer bijzondere aandacht voor de windbelasting.

Akoestiek
Het respecteren van de akoestische normen was de grote uitdaging voor dit project. De dragende elementen van de verschillende woningen werden gescheiden en de wanden werden op ‘veren’ geplaatst. Tot slot werd gekozen voor een vloerafwerking met een lage overdracht van contactgeluid (linoleum). De combinatie van deze drie maatregelen zorgde voor een comfortniveau dat nog hoger ligt dan de eisen van de nieuwe norm voor akoestiek NBN S 01-400-1.

Luchtdichtheid
Het gebruik van OSB-platen voor de binnenwanden laat toe gemakkelijke aansluitingen tussen plafond en vloeren te maken en ze hebben bovendien goede eigenschappen op het vlak van luchtdichtheid. De luchtdichtheidstesten (‘blowerdoor’) waren een succes zonder het minste probleem.

Ventilatie
Economisch gezien was een centraal gecontroleerd mechanisch ventilatie voor de 14 woningen de meest interessante optie geweest. Het nadeel hiervan zou de geluidsoverdracht langs de leidingen geweest zijn. Daarom werd gekozen voor een individueel gecontroleerd mechanisch ventilatiesysteem per wooneenheid.

Passiefbouw promoten
‘Door de administratieve rompslomp voor de passiefcertificering en het gebruik van de PHPP-software zien heel wat architecten af van deze bouwmethode’ volgens Damien Carnoy. In het geval van een groepswoning loont het toch de moeite. Om passiefbouw te promoten stelt de architect twee pistes voor. Om te beginnen een soort premie voor de architect, nu kan alleen de eigenaar daar aanspraak op maken. Een tweede voorstel betreft een fiscale maatregel: het BTW-tarief voor passiefbouw naar 6% brengen zoals voor renovaties.

Onderhoud
De werkings- en onderhoudskosten voor het gebouw zijn nog niet gekend omdat het een zeer recent gebouw is. De bewoners hebben een opvolgingssysteem voor hun verbruik ingesteld: iedere maand zorgen een groepje kinderen onder begeleiding van een volwassene voor de meteropneming. ‘Van bij het begin van het project werd er getracht zoveel mogelijk families bij het project te betrekken’ zegt Geert De Pauw, co&ouml:rdinator van groep ‘huisvesting’ in het buurthuis Bonnevie. Ze hadden inspraak in alle belangrijke beslissingen, zoals de keuze voor passiefhuizen. Er werden experts uitgenodigd, er was een werfbezoek en opleidingen. Vandaag de dag zijn de bewoners de beste ambassadeurs voor passiefwoningen. Er wordt momenteel bekeken of de bewoners opleidingen kunnen geven aan nieuwe huurders, aangezien alle sociale woningen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in de toekomst passiefwoningen zullen zijn.

Meer informatie vindt u op
www.bonnevie40.be
https://espoirmolenbeek.blogspot.com
www.carnoy-crayon.be