Ecosysteemdiensten
De mens is afhankelijk van het bos voor zijn overleving en comfort: dat is altijd zo geweest, en dat is vandaag nog steeds het geval. Het bos levert een groot aantal diensten en producten aan de maatschappij, gaande van werkelijke producten zoals bijvoorbeeld hout en paddenstoelen tot moeilijk meetbare diensten als de zuivering van water en lucht. In het moderne bosbeheer spreekt men van ecosysteemdiensten die het bos levert aan de maatschappij. De belangrijkste ecosysteemdiensten van bossen in onze contreien zijn onder te verdelen in drie grote groepen en worden hieronder opgesomd.
|
Ecosysteemdiensten van het bos |
Voorbeelden |
| Economische | Houtproductie, paddenstoelen, jacht, vruchten |
| Ecologische | Biodiversiteit, waterregulering, koolstofvastlegging, bodembescherming |
| Sociale | Recreatie |
Economische ecosysteemdiensten
 |
| © Hout Info Bois |
Het bos genereert producten die een rechtstreekse economische impact hebben. Het voornaamste product dat kan geoogst worden uit een bos is hout. De houtverwerkende sector in België stelt meer dan 72.000 mensen te werk en draait meer dan 10 miljard euro jaarlijkse omzet. Het is dus een belangrijke economische sector. Houtoogst is bovendien niet alleen interessant uit economisch oogpunt, maar helpt ook de klimaatverandering tegen te gaan! Een groeiende boom neemt CO2 uit de lucht, die koolstof wordt opgeslagen in het hout. Door hout te oogsten en in duurzame toepassingen (huizen, meubels, ramen, trappen, …) te gebruiken wordt de opwarming van de aarde dus ook tegengegaan. Naast hout levert het bos ook nog andere producten die economisch interessant kunnen zijn, zoals paddenstoelen, vruchten en groot wild voor de jacht. De inkomsten die de boseigenaar ontvangt uit de verkoop van deze producten kunnen opnieuw geïnvesteerd worden in het bos om zijn vitaliteit en voortbestaan te waarborgen, en om extra bos aan te planten. Niet voor niets wordt er in vele plaatsen in de wereld het spreekwoord gehanteerd « Een bos dat rendeert, blijft bestaan ».
Ecologische ecosysteemdiensten
 |
| © Roger Herman |
De meest bekende ecologische ecosysteemdienst die bossen leveren is het aanleveren en onderhouden van de biodiversiteit. Talloze soorten vogels, insecten, zoogdieren en planten vinden hun habitat in onze bossen. De dieren en planten die in het bos leven zijn soms ook rechtstreeks nuttig voor de mens, denk maar aan solitaire bijen voor bestuiving of de rol die talrijke planten spelen op medisch gebied. Al die organismen oefenen een wederzijdse invloed uit op elkaar en dragen bij tot de voedselketens in het bos, die het goed functioneren van het bos waarborgen. Het bos zelf bestaat ook uit verschillende boom- en plantensoorten. Een menging van soorten is interessant in het geval van ziekten en plagen, maar ook naar klimaatverandering toe. Als een soort bedreigd wordt, zijn er nog andere soorten die kunnen bijdragen tot het behoud van het bos en de zijn functies.
Sociale ecosysteemdiensten
 |
| © Hout Info Bois |
Het bos is uiteraard ook de plaats bij uitstek om aan zachte recreatie te doen. Of het nu gaat om een boswandeling maken, aan sport te doen in de buitenlucht of te ravotten onder de bomen. Zeker rond steden is deze recreatiefunctie belangrijk. Vaak zijn dit de enige plekken waar mensen nog de ruimte vinden om tot rust te komen van het drukke stadsleven.
Andere diensten van het bos
 |
| © Hout Info Bois |
Verder vervult het bos nog een aantal andere belangrijke functies die niet onmiddellijk in de 3 categorieën hierboven passen, bijvoorbeeld het zuiveren van water, het bufferen van grote hoeveelheden water om bijvoorbeeld overstromingen of droogte tegen te gaan, het beschermen van de bodem tegen erosie en het vastleggen van koolstof in de vorm van biomassa. Deze ‘regulerende’ ecosysteemdiensten worden de schermfunctie van het bos genoemd. Het bos beschermt ons tegen rampen en zorgt ervoor dat onze omgeving leefbaar en gezond blijft.
Synergiën
Het is niet zo dat een bosbeheerder absoluut moet kiezen tussen 1 van deze 3 grote groepen waarbij de andere ecosysteemdiensten worden uitgesloten. Het is in vele gevallen zelfs waar dat de totale som van ecosysteemdiensten geleverd aan de maatschappij maximaal zal zijn wanneer er ingezet wordt op meerdere soorten van deze diensten. Vaak zijn er dus ook synergiën mogelijk tussen de recreatieve rol, het behoud van de biodiversiteit en de productiefunctie. Wanneer deze gecombineerd worden in één bos spreken we over een multifunctioneel bos.